همایش تجلیل و معرفی شرکتهای برتر ایران برای بیست و پنجمین سال متوالی برگزار شد. در اینجا به بررسی و تحلیل این شرکتها و مقایسه آنها با برخی از کشورهای منطقه و جهان می پردازیم.
در بهمن‌ماه هرسال، فهرست شرکتهای برتر ایران بروزرسانی می‌شود؛ اما امسال این سنت با تغییراتی همراه بود که مهم‌ترین مورد به جهش شرکتهای مرتبط با حوزه نفت، گاز و پتروشیمی در رده‌بندی صد شرکت برتر مربوط می‌شود. بررسی گزارش شرکتهای برتر۱۴۰۱ ایران ضمن تایید رشد سهم شرکتهای نفتی از کل فروش سال، نشان از رشد ۶۷درصدی درآمد ۱۰۰شرکت برتر ایران نسبت به سال گذشته و وزن بالای گروه‌هایی همچون «نفت»، «فلزات اساسی»، «بانک» و «پتروشیمی» در فهرست برترین‌های اقتصاد دارد. جهش درآمدی ۱۰۰شرکت برتر در حالی محقق شده است که صادرات ۱۰شرکت برتر فهرست بالغ بر یک میلیارد دلار گزارش شده؛ ضمن اینکه سهم عمده بازیگران موفق در حوزه صادرات به شرکتهای نفتی و فرآوردههای نفتی و پتروشیمی مربوط است. از نکات جالب این فهرست ایجاد ۳۵۰هزار میلیارد تومان ارزش افزوده توسط ۱۰شرکت مختلف حاضر در فهرست است.
شاخص شرکت های برتر صنعتی و سهم آنها از اقتصاد ایران
مهم‌ترین عامل موفقیت این شرکتها، تلاش آنان برای توسعه صادرات و صادرات‌محور بودن آنان است. شاهد این گزاره هم سهم بیش از ۹۵ درصدی این شرکتها در صادرات کشور است. البته امیدواریم معنای آن، خام فروشی منابع کشور نباشد.
از کل فروش پانصد شرکت برتر، بیش از ۸۸ درصد سهم ۱۰۰ شرکت اول و بیش از ۸ درصد به ۱۰۰ شرکت دوم اختصاص دارد وسهم سایر شرکتها کمتر از چهاردرصد است. بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد اشتغالزایی که در سطح کشور ایجاد می‌شود و بیش از ۹۵درصد صادرات کشور مدیون شرکتهای بزرگ است. یعنی بخش عمده ارزش افزوده و GDP کشورتوسط این شرکتها تامین می شود.
جزئیات رتبه‌بندی شرکتهای دانشبنیان
۵۰ شرکت دانشبنیان در رتبه‌بندی سال ۱۴۰۱ حضور داشتند که تعداد حاضران رشته صنعت‌‌‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهای رایانه‌‌‌ای ۲۶ شرکت، ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته ۱۰ شرکت، مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر محصولات شیمیایی ۶ شرکت، دارو و فناوری‌‌‌های مختص درمان ۴ شرکت، برق و الکترونیک و مخابرات ۲شرکت، خدمات تجاری‌سازی یک و بایو‌تکنولوژی و سیستم کشاورزی و صنایع غذایی یک شرکت بوده است.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در ادامه توضیح داد: شرکت دانشبنیان شرکتی است که کوچک‌مقیاس است اما محدوده اثرگذاری برابری با شرکتهای بزرگ دارد. در ۱۰۰ شرکت اول، یک شرکت دانشبنیان، در ۱۰۰ شرکت دوم ۱۷، ۱۰۰تای سوم ۱۴ شرکت و در ۱۰۰ شرکت چهارم ۱۱ شرکت دانشبنیان داریم. او افزود: دو رویکرد در مورد دانشبنیان کردن شرکتهای بزرگ وجود دارد؛ رویکرد نخست R&D(استفاده از تحقیق و توسعه) بوده و رویکرد دوم نیز این است که شرکتهای بزرگ از دستاورد شرکتهای دانشبنیان استفاده می‌کنند تا آنها هم دانشبنیان شوند و هر دو رویکرد هم مورد پذیرش است.
مقایسه شرکتهای برتر ایران با همپیشگان جهانی
به گفته کیانی بختیاری، در مقایسه با جهان، پنج شرکت اول ایران، به ترتیب عبارت هستند از:
شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس با فروش ۱۱.۷۳۰ میلیون دلار،
شرکت نفت ستاره خلیج فارس با فروش ۱۰.۵۲۹ میلیون دلار،
شرکت پالایش نفت بندرعباس با فروش ۸.۶۰۶ میلیون دلار،
شرکت فولاد مبارکه اصفهان با فروش ۸.۰۷۱ میلیون دلار
و شرکت سرمایه‌گذاری غدیر با فروش ۶.۸۹۴ میلیون دلار
در برابر چهار شرکت برتر جهان نیز عبارت از :
والمارت با فروش ۵۷۲.۷۵۴ میلیون دلار،
شرکت آمازون با فروش ۴۶۹.۸۲۲ میلیون دلار،
شرکت STATE GRID با فروش ۴۶۰.۶۱۷ میلیون دلار،
شرکت ملی پتروشیمی چین (China national petroleum) با فروش ۴۱۱.۶۹۳ میلیون دلار هستند.
فروش شرکت اول جهان ۴۹ برابر فروش اولین شرکت ایرانی است. همچنین فروش پانصدمین شرکت جهان رقم ۲۸.۶۵۰ میلیون دلاربوده که ۴/ ۲ برابر اولین شرکت ایرانی می باشد.
بختیاری به ترکیب متفاوت سهم ۵۰۰شرکت براساس رتبه بندی مجله فورچون و سازمان مدیریت صنعتی نیز اشاره کرد که طی آن فروشگاه‌‌‌ها ۱۰ درصد، فرآوردههای نفتی ۹ درصد، بیمهای ۹ درصد و بانک‌ها ۷ درصد شرکتهای برتر جهان را تشکیل می دهند . در حالی که در ایران، سهم فرآوردههای نفتی ۱۷ درصد، پتروشیمی ۱۶ درصد، گروه فلزات اساسی ۱۵درصد و گروه بانک‌ها ۱۳درصد و گروه شرکتهای چند‌رشته‌ای ۸ درصد است.
مقایسه ایران با ترکیه، آمریکا و هند
وی در ادامه به مقایسه شرکتهای ایرانی، هندی، ترکیه‌‌‌ای و آمریکایی پرداخت که به نوعی نشان دهنده ساختار اقتصادی این کشورها به شرح زیر است.
سهم شرکتهای برترکشور ترکیه در گروه فرآوردههای نفتی ۱۴ درصد، انرژی ۱۲درصد و فلزات ۸درصد است.
در آمریکا، فروشگاه‌‌‌ها نزدیک به ۲۰ درصد، موسسات بیمهای ۸ درصد و رایانه و فعالیت‌‌‌های وابسته ۷درصد از شرکتهای برتر را تشکیل می دهند.
در هند گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری ۱۸ درصد، فرآوردههای نفتی ۱۵درصد و گروه واسطه مالی ۱۲درصد است.
مقایسه شرکتهای ایران و ترکیه
کیانی‌بختیاری در ادامه اظهار کرد: صادرات سرانه ۵۰۰ شرکت ایران ۴۳ درصد صادرات سرانه ۵۰۰ شرکت ترکیه است. فروش اولین شرکت ترکیه ۶/ ۱ برابر فروش اولین شرکت ایرانی است. کیانی بختیاری در ادامه اظهار کرد: یکی از شاخصه‌‌‌های بین‌المللی برای پذیرش و بزرگ شدن شرکتها، توسعه خدمات مسوولیت اجتماعی و محیط زیستی است. دومین نکته راهبری شرکتی و سومین نکته نیز وجود نیروی انسانی توسعه‌یافته و هوشمند و سعی در نگهداشت و حفظ آنهاست. چهارمین نکته آینده‌پژوهی و در نهایت بحث پنجم نیز بحث تعاملات بین‌المللی است.
وی در ادامه افزود: توجه به ابرروندها که باعث ایجاد فرصت‌‌‌های جدید، رشد بهره‌وری و هدایت ایده‌‌‌ها به سمت تجاری‌سازی می‌شود، امری ضروری است. در روندهای بزرگ مدلهای جدید کسب و کار جزو ابرروندها هستند و شرکتهای بسیار بزرگ، استفاده از مدلهای جدید کسب و کار را به عنوان ابرروند فراهم کردند. مهاجرت مغزها در این‌باره بسیار مهم است و شرکتهای موفق باید نخبگان خود را حفظ کنند.
بیشترین رشد فروش
این شاخص از منظر درصد رشد فروش محاسبه شده و نشان می‌دهد شرکتهای فعال در بخش انرژی در این فهرست در زمینه رشد فروش دست‌بالا را داشتهاند. اطلاعات منتشرشده از سوی سازمان مدیریت صنعتی نشان می‌دهد که در رتبه‌بندی امسال شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس، شرکت اقتصادی نگین گردشگری ایرانیان (هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه سرمایه رفاه (هلدینگ)، شرکت فجر انرژی خلیج‌فارس و شرکت پالایش نفت آفتاب بیشترین رشد فروش را ثبت کردهاند.
بالاترین ارزش‌افزوده
فولادمبارکه با بیش از ۱۲۷هزار میلیارد تومان، بیشترین ارزش‌افزوده اقتصادی را در بین این ۵۰۰شرکت ایجاد کرده است. مطابق اطلاعات رتبه‌بندی سال ۱۴۰۱ شرکت‌هایی که بالاترین ارزش‌افزوده را ثبت کردهاند، شامل شرکت فولادمبارکه اصفهان (هلدینگ)، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس (هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر (هلدینگ)، شرکت ملی صنایع مس ایران (هلدینگ)، شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (هلدینگ)، شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس، شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (هلدینگ)، شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر (هلدینگ)، بانک ملت (هلدینگ) و شرکت معدنی و صنعتی چادرملو (هلدینگ) هستند.
بانک‌ها دست بالا را در این بخش داشتهاند؛ چنان‌که در رتبه‌بندی امسال۵۰۰شرکت برتر ایران آمده، شرکتها از لحاظ بیشترین دارایی نیز طبقه‌بندی شده‌اند که به ترتیب بانک ملت، بانک صادرات ایران، بانک تجارت، شرکت سرمایه‌گذاری پارس‌آریان، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، بانک پاسارگاد، بانک‌پارسیان، بانک رفاه کارگران، شرکت فولادمبارکه اصفهان و شرکت گروه مپنا بیشترین دارایی را ثبت کردهاند.
بالاترین اشتغالزایی
خودروسازی، بانکداری و فولاد سه قلمرو اشتغال صنعتی کشور هستند که گزارش imi 500 هم به آن اذعان کرده است. نتایج رتبه‌بندی سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که شرکت ایران‌خودرو (هلدینگ)، شرکت سایپا (هلدینگ)، بانک ملت (هلدینگ)، شرکت فولادمبارکه (هلدینگ) و بانک صادرات ایران (هلدینگ) بالاترین اشتغالزایی را در بین همه شرکتهای کشور داشتهاند. داده‌‌‌های سازمان مدیریت صنعتی نشان می‌دهد که این پنج‌شرکت در کنار هم حدود ۱۶۰هزار شغل ایجاد کردهاند.
بیشترین سودآوری
شرکت فولادمبارکه (هلدینگ)، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس (هلدینگ)، شرکت ملی صنایع مس ایران(هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر (هلدینگ) و شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (هلدینگ) بیشترین سودآوری را داشتهاند؛ ترکیبی که عینا شبیه سال ۱۳۹۹ است. این پنج‌شرکت در کنار هم بیش از ۳۵۰هزار میلیارد تومان سود ایجاد کردهاند.
بیشترین بازده فروش
در رتبه‌بندی سال ۱۴۰۱ شرکتها به لحاظ بیشترین بازده فروش نیز تقسیم‌بندی شده‌اند. بر این اساس شرکت سرمایه‌گذاری صباتامین (هلدینگ)، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات (هلدینگ)، شرکت فجر انرژی خلیج‌فارس (هلدینگ)، شرکت ملی مس صنایع مس ایران (هلدینگ) و شرکت معدنی و صنعتی چادرملو (هلدینگ) بیشترین بازده فروش را تجربه کردهاند.
بیشترین صادرات
در بین پنج‌صادرکننده برتر کشورنام‌‌‌های تازه‌‌‌ای به چشم می‌‌‌خورد. ارزیابی سازمان مدیریت صنعتی نشان می‌دهد به لحاظ بیشترین صادرات شرکتهای صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس، شرکت ملی صنایع مس ایران (هلدینگ)، پتروشیمی نوری و شرکت پالایش نفت بندرعباس در رتبه اول تا پنجم قرار گرفته‌اند. این پنج‌شرکت درمجموع بالغ بر ۱۱میلیارد دلار صادرات داشتهاند.
بالاترین ارزش بازار
از لحاظ بالاترین ارزش بازار نیز شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس (هلدینگ) با بیش از ۵۵۵هزار میلیارد تومان، شرکت فولادمبارکه اصفهان (هلدینگ) با بیش از ۳۲۲هزار میلیارد تومان و شرکت ملی صنایع مس ایران (هلدینگ) با بیش از ۲۹۶هزار میلیارد تومان در رتبه‌های اول تا سوم شرکتهای ایرانی با بیشترین ارزش بازار ایستاده‌اند.
نقدها و پندها
در رابطه با ادعای اشتغالزایی صنایع خودرو، فولاد و بانک، لازم است به دو نکته اشاره کنیم. استخدام های فرمایشی و عدم بهره وری نیروی کار. در هر دولتی، تعدادی افراد بواسطه ارتباطات و نه شایستگی های فردی خود در چنین صنایعی مشغول بکار می شوند. مقایسه خروجی برخی از بزرگترین صنایع ایران بخصوص خودروسازی با شرکتهای مشابه در خارج ایران نشاندهنده عدم بهره وری نیروی کاراین شرکتهاست. همچنین، برخی موفقیت این صنایع را حاصل رانت خواری، تحریم و اقتصاد دستوری می دانند.
منبع: روزنامه آرمان شرق و دنیای اقتصاد
ارسال نظرهای شما :