دو موسسه مشاوره مدیریتBCG  و مکنزی با دو رویکرد متفاوت به مدیریت کسب و کار در گذر از مرحله کنونی بحران کووید 19 تا پس از آن پرداخته اند که آنها را مختصرا بررسی می کنیم.

در ابتدا اشاره به یک نکته ضروری به نظر می رسد. هرچند ویروس کرونا در ابتدا زیاد جدی تلقی نمی شد اما بر اساس سناریوهای مختلفی که در گزارش ماه مارس موسسه مکنزی تهیه شده سناریو های مختلفی برای دوره بیماری کووید 19 پیش بینی شده است. به گزارش ایسنا، در سناریوی خوشبینانه صنعت در آذرماه امسال از شوک کرونا بیرون می آید و در این صورت انتظار می رود تغییرعمده ای در سطح اقتصاد کلان در جهان اتفاق نیفتد ولی در حالت بدبینانه صنعت در تابستان سال 1400خورشیدی از این شوک خارج خواهد شد که در این حالت تغییرات بزرگی در سطح اقتصاد کلان ایجاد می شود به گفته یک کارشناس اقتصادی، کشورهای مختلف دنیا باور دارند صنعت و کشاورزی حداقل ۹ تا ۱۸ ماه تحت تاثیر کرونا قرار خواهند داشت.

مقدمه

جهان صنعت به نقل از مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تازه‌ترین گزارش شرکت مکنزی را با عنوان پنج پله تا آرامش در پسا کرونا  ارائه نموده که با توجه به متن اصلی گزارش فوق، به فراخور مطلب و با دید انتقادی از آن استفاده خواهیم کرد و بخشهای مربوط به گزارش گروه مشاوره مدیریت بوستون (BCG) را هم به اختصار، به شکل مقایسه ای و به تناسب بازگو خواهیم نمود.

هر دو گزارش با واژگانی متفاوت اما با طرح یک پرسشهایی اساسی آغاز می شوند: حال که تمامی فرضیات سنتی ما در مورد بحران کرونا نادرست از آب در آمده اند، برای خروج از این بحران چه باید کرد؟ رهبران سازمانها و دولتها چگونه می توانند حرکت به سمت مرحله بعدی را شروع کنند، و به بازسازی قریب الوقوقع در نظم جهانی بپردازند؟ پاسخ آنها به این پرسش در پیش گرفتن روشی در چهار یا پنج مرحله خواهد بود که جهان را از این روزهای بحرانی به وضعیتی عادی که پس از پیروزی در نبرد علیه ویروس کرونا شکل خواهد گرفت، هدایت می کند. 

بررسی کلی دو گزارش 

هر دو موسسه مشاوره مدیریت مکنزی و بوستون برای ترسیم مسیر فراسوی ما در گذر از این بحران از کلماتی استفاده کرده اند که با حرف R آغاز میشوند. اتاق فکر گروه بوستون و موسسه هندرسون از4R  استفاده نموده که عبارتند از عکس العمل ( Reaction)، رکود (Recession)، بازگشت (Rebound) و نهایتا تصویرسازی مجدد (Re-imagination) است.

موسسه جهانی مکنزی (McKinsey Global Institute) در مقابل، پنج مرحله را به تصویر می کشد که عبارت از تعیین تکلیف (Resolve )، تاب آوری/ مقاومت (Resilience)، بازگشت (Return)، تصویرسازی مجدد (Re-imagination) و اصلاح اساسی  (Reform) هستند. به هر حال اعتقاد بر این است که طی کردن این مراحل نهایتا باعث میشود وضعیت کسب و کارها و اقتصاد جهان بهبود یابد

1- عکس العمل یا حل و فصل

گروه مشاوره مدیریت بوستون از واژه عکس العمل استفاده نموده که واژه ای انفعالی به نظر میرسد. در حالی که مکنزی، واژه حل و فصل را به کار برده که به نظر کنشگرانه و نشانگر رهیافتی عملی و فعالانه می باشد. واژه Resolve به عبارتی واکندن سنگ با خود و تعیین تکلیف است که در متن ترجمه اتاق بازرگانی تصمیم گیری ترجمه شده است.

به گزارش موسسه مکنزی، تقریباً در تمامی کشورها با اقدامات واکنشی در برابر بحران به طور کامل فعال شده اند. مجموعه اقدامات گسترده ای در زمینه  بهداشت عمومی و تداوم کسب و کار در کنار ایمنی کارکنان و انجام دور کاری بطور گسترده در سطح جهان صورت گرفته است. با این حال، ترکیبی مسموم از انفعال و فلج در تصمیم سازی/ تصمیم گیری به جای مانده است یعنی تمام دولتها و کسب و کارها بر بر سر دوراهی های مشکل زایی مانده اند که باید بین آنها انتخاب کنند ممانعت یا عدم ممانعت در رفت و آمد؛ انزوا (ایزوله کردن) یا قرنطینه کامل؛ تعطیلی بخش تولید و کارخانجات یا منتظر صدور دستور ماندن از سطوح بالاتر مدیریت.

به همین دلایل بایستی در خصوص مقیاس، سرعت و عمق اقدامات لازم در سطوح محلی- منطقه ای( ایالتی در آمریکا) و نیز کل اقتصاد یا کسب و کار، تعیین تکلیف یا به عبارتی تصمیم ‌گیری شود.

2- تاب آوری یا مقاومت (Resilience)

این واژه ای است که فقط موسسه مکنزی به کار برده و با در نظر گرفتن ابعاد پنهان بحران بسیار بجا و حیاتی است. تجزیه و تحلیل مؤسسۀ مکنزی بر اساس منابع متعدد نشان می دهد که ویروس کرونا به واسطۀ تأثیر اقتصادی مبارزه با آن، احتمالا بزرگ ترین شوک و فشار وارده به معیشت ما انسانها در طول یک قرن اخیر خواهد بود. در اروپا و ایالات متحده آمریکا، احتمال می رود شوک مزبور تنها در طول یک فصل به کاهشی در فعالیت‌های اقتصادی منجر شود که بسیار فراتر از کاهش درآمد تجربه شده در دوران رکود بزرگ اقتصاد غرب معروف به Great Depression می باشد.

برای رویارویی با این چالشهای کسب و کار، انعطاف پذیری امری حیاتی است.مثلا در کوتاه ‌مدت، اولویتهای اساسی کسب و کار عبارت از مدیریت نقدینگی (Liquidity) و توان بازپرداخت بدهیها (Solvency) می باشند. اما دیری نخواهد پایید که شوک مزبور ساختارهای صنعتی موجود را بر هم زده و مناسبات اقتصاد رقابتی را برای همیشه تغییر می دهند. بنابراین،  کسب و کارها بناچار باید بر اساس برنامه‌های انعطاف‌پذیر و گسترده‌تری اقدام کنند.

بررسیها حاکی از آنست که بخش اعظم جمعیت دنیا، دچار تردید و استرس مالی شخصی خواهند شد. رهبران بخشهای دولتی، خصوصی و اجتماعی ناگزیر خواهند بود مرتبا و طی فواصل زمانی کوتاه مدت، تصمیمات دشواری را اخذ کنند که نهایتا تاب آوری اقتصادی و اجتماعی را توازن می بخشد. توجه دارید که انسجام اجتماعی به واسطه پوپولیسم و دیگر چالشهای اساسی که پیش از پیدایش ویروس کرونا وجود داشتند، تحت فشار شدید بوده است.

3- بازگشت

ما دو واژه بکار رفته برای توصیف این مرحله یعنیRebound و Return را تا حدود زیادی مترادف میدانیم. یعنی به نظر ما هر دو موسسه با کلمات متفاوتی چالش بزرگی را به تصویر کشیده اند که برای بازگرداندن کسب و کارها به سلامت اقتصادی پس ازیک دورۀ تعطیلی شدید، انتظار میرود. البته به نظر میرسد گروه مشاوره مدیریت بوستون با جدا کردن و برجسته نمودن مرحله رکود (Recession) بر عمق اثار اقتصادی این مرحله تاکید دارد. چرا که به نظر می رسد حتی کشور چین هم که  به آهستگی در حال طی کردن مرحله فوق و بازگشت به حالت نرمال است، کم کم به عمق و اهمیت مساله رکود و دوره نقاهت پس از آن پی می برد.

بیشتر صنایع بایستی کل زنجیره تأمین خود را مجددا فعال کنند. با این وجود، مقیاس و زمانبندی متفاوت تأثیر ویروس کرونا به معنای این است که در مناطق جغرافیایی مختلف با این اختلال به شکلهای متفاوتی برخورد خواهد شد. ضعیف ترین حلقه در زنجیره تأمین، تعیین کننده موفقیت یا شکست کسب و کارهاست. این حلقه ضعیف در کسب و کارهای مختلف متفاوت است اما می تواند موجب شود که شرکتها مجبور به استخدام مجدد پرسنل اخراجی، بازآموزی پرسنل و تلاش برای رسیدن به سطوح قبلی بهره وری نیروی کار بشوند. حتی دولتها باید با برنامه ریزیهای قبلی برای بازگشت کسب و کارها به تولید مفید با سرعت و مقیاس مناسب را بازبینی کنند.

4- تصویرسازی مجدد (Re-imagination)

بحران کرونا نه تنها نقاط آسیب پذیراقتصاد جهان را برملا کرده، بلکه ( با دیدی مثبت) می تواند فرصتهایی برای ارتقاء عملکرد کسب و کارها را نیز فراهم نماید. سران کشورها ناگزیر خواهند بود در خصوص هزینه‌های ثابت و متغیر بازنگری کنند، چرا که تعطیلی بخشهای زیادی از تولید مشخص میکند واقعا تولید چه محصولی برای اقتصاد هر کشور ضروری است. احتمالاً تعطیلی بخش اعظم تولید جهانی به تصمیم گیری در مورد تخصیص بهینه منابع کمک خواهد کرد و در نتیجه می توان بدون کاهش کارآیی، تولید برخی محصولات را محدود کرد.

یافتن راهکاری برای تداوم گردش و چرخه تولید وقتی که نیروی کار در دسترس نیست، به نظر ما در گروه مشاوره مدیریت آراد، دوگانه چالش و فرصت خواهد بود که نهایتا فرصت برای تطبیق با فناوریهای مناسب را تسریع میکند. نتیجه آنکه مشخص میشود چه چیزی کسب و کار را در مقابل شوکهای بعدی،  تاب‌آورتر، مولدتر و شرکتها را در رساندن محصول به دست مشتریان، توانمندتر می کند.

5- اصلاح اساسی ((Reform

اکنون همگی برداشت بهتری از نحوه شکل گیری حوادث غیرمترقبه یا قوی سیاه (black-swan event) داریم. پس، بررسی برخی از عواملی که باعث شدند ویروس کرونا به جای یک مساله محلی و قابل مدیریت به چالشی جهانی تبدیل شود، مفید است. دولتها  از جانب شهروندان خود تشویق و پشتیبانی میشوند تا نقش فعالتری در ساماندهی دهی به فعالیتهای اقتصادی ایفا نمایند. حال که جامعه در تلاش است احتمال بروز یک بحران سلامتی دیگر در ابعاد جهانی (مثل بحران کنونی) را در آینده کاهش داده و از آن پیشگیری کند، فعالان حوزه کسب و کار نیز باید به دنبال پیش بینی تغییرات مطلوب و مدنظر عامه مردم در سیاستها و مقررات فعلی باشند.

در بیشتر اقتصادهای دنیا، نظامهای بهداشتی و سلامت از زمان شکل گیری پس از جنگ جهانی دوم تغییرات اندکی داشته اند، ولی اکنون  ناگزیر خواهند شد همزمان با ارائه بی وقفه خدمات مراقبتی (چه حضوری و چه مجازی) با موج سریعی از مراجعه تعداد زیادی بیمارهم کنار بیایند. رویکردهای بهداشتی و سیاستهای دولتی درباره زیرساختهای نظام سلامت، ذخایر راهبردی کالاهای اساسی و تولید تجهیزات پزشکی در زمان بروز حوادث غیرمترقبه، بایستی  بسرعت و بطور هماهنگ بازنگری گردند.

اکنون مدیران نظام مالی و اقتصاد با درس گرفتن از بحران مالی سال 2008 میلادی، باید به فکر تقویت سیستم موجود جهت تاب آوری در مقابل شوکهای شدید و برونزای بحرانهایی جهانی مثل آثار این اپیدمی باشند. درزمینه آموزش، ادغام کلاسهای حضوری و یادگیری از راه دور و در سایر زمینه ها بایستی تمهیدات مناسبی اندیشیده شده و کارهای زیادی صورت گیرند.همچنین امیدواریم دوران پس از فروکش کردن این اپیدمی فرصت مناسبی برای یادگیری از نوآوریها و تجربیات جمعی بدست آمده را فراهم نماید.

جمع بندی

هر چند برای ارزیابی موضوع و پی بردن به وسعت این بحران باید هفته ها و ماهها صبر کرد اما مراحلی که توضیح داده شد، مسیر روشنی برای آغاز راهبری به سمت وضعیت عادی بعدی پیش پای رهبران کشورها و صاحبان کسب و کار قرار می دهد. از منظر مکنزی بعد از پایان این دوره نه تنها باید به مدیریت یک بحران سلامتی با ابعاد وسیع بیندیشیم، بلکه باید به بازسازی مجدد و قریب الوقوع در نظم اقتصادی جهان هم فکر کنیم.

امیدواریم این مطلب مورد استفاده فعالین اقتصادی و صاحبان کسب و کار قرار گیرد. از اینکه نظرات ارزشمند خود را با ما در میان می گذارید، پیشاپیش متشکریم.

در صورتی که علاقمند به مطالعه متن کامل گزارش مکنزی به زبان اصلی هستید می توانید آن را در بخش انگلیسی سایت ما مطالعه بفرمایید.

منابع:

- سایت مکنزی،

- خبرنامه ماه آوریل گروه مشاوران مدیریت داخلی (ICG  )

- سایت جهان صنعت و اتاق بازرگانی مورخ 30 فروردین ماه 1399

- سایت ایسنا، مورخ سوم اردیبهشت ماه 1399

ارسال نظرهای شما :

ارسال شده توسط رضا ممتاز ۱۳۹۹/۰۲/۱۲ - ۱۱:۴۴

بسیار عالی و مفید بود

پاسخ مدیر: لطف دارید. سپاس

ارسال شده توسط ناشناس ۱۳۹۹/۰۲/۲۹ - ۰۸:۰۹

مطلب ارزشمند و مفیدی است

پاسخ مدیر: لطف دارید. سپاس.