اشتباه نشود. نمی خواهیم درباره سریالهای خارجی یا ایرانی حرف بزنیم. صحبت از سرمایه گذاری در رمزارز یا ارزدیجیتال و مقایسه آن با سایر گزینه های سرمایه گذاری در ایران است.
یک دل و سه دلبر
اخبار جسته و گریخته حاکی از آنست که سهامداران متضرر بورس و سایر بازارهای موازی برای جبران خسارت مالی وارد شده به دسترنج یک عمر تلاش و زحمت خود دست به دامن رمزارز یا ارزدیجیتال شده اند. در این میان برخی ادعا کرده اند که در ۱۴ ماه گذشته بازدهی بازار رمزارزها حدود ۸۰۰ درصد بوده است. اما، آیا ارزمجازی می تواند به عنوان یک دارایی ارزشمند تلقی شده و جای سرمایه گذاری در بورس یا دارایی باارزشی چون طلا را بگیرد؟
رقیب اول، بورس
به گزارش دنیای اقتصاد، در فضای پرنوسان بورس و ایجاد بیاعتمادی در میان سهامداران نسبت به بازار سرمایه، رمزارزها با جولان برخی در فضای مجازی در حال تبدیل شدن به رقیب بورس هستند. رقیبی که دولت هم آمار درست و حسابیای از آن ندارد. در عین حال، بررسی های اتاق بازرگانی نشان می دهد که حدود 12 میلیون نفر در ایران رمزارز دارند و در نتیجه، این ریسک وجود دارد که پولهای زیادی بهراحتی از اقتصاد ایران خارج شود.
اخیرا تبلیغات زیادی برای جلب توجه مردم به حوزه بیتکوین در شبکههای اجتماعی به چشم می خورد. حالا مد شده است که بسیاری از صفحههای فعال در حوزه رمزارزها یا اکانتهایی که به نظر میرسد اسم و عکس واقعی دارند، در قسمت نظرات نوشتههای فعالان حوزه بورس و دیگر اقتصاددانان در توییتر درباره ویژگیهای مثبت سرمایهگذاری در حوزه رمزارزها مینویسند.
این افراد در روزهای قرمزپوشی بورس و افت شاخص سروکلهشان خیلی چشمگیرتر از همیشه در توییتر پیدا میشود و سعی میکنند به مخاطبان اینطورالقا کنند که حوزه رمز ارزها هیچ رنگ قرمزی به خود نمیبیند. در اینستاگرام اما فضا تاحدودی متفاوت است، صفحههایی که در زمینه رمزارزها فعالیت میکنند با تولید محتوای ویدئویی و موشنگرافی سعی میکنند در رابطه با رمزارزها توضیح بدهند و جنبه تولید محتوا در آنها بیشتر آموزشی و ایجاد حس کنجکاوی در مخاطبان است.
نکته قابل توجه در این ویدئوها هم این است که مدام در گوش افراد خوانده میشود که استفاده از این ارزها در کنترل نظامهای اقتصادی و دولتها نیست. دیگر با صحبت یک مقام مسوول، بازار رمزارزها واکنش منفی نشان نمیدهد. هرجای دنیا که باشید بدون نگرانی میتوانید در آن فعالیت کنید. کسی به شما انگ مفسد اقتصادی نمیزند و از همه مهمتر نباید دلنگران تغییر دولتها باشید. همه اینها در راستای یک محور بوده و آنهم ماهیگیری از آب گلآلود بورس است.
یکی از تحلیلگران بازار سرمایه میگوید : بیتکوین در ایران هیچ تهدیدی برای بورس محسوب نمیشود. بورس و بیتکوین دو ابزار مالی با عملکردهای متفاوت هستند که در نهایت هیچکدام نمیتوانند یکدیگر را تحتالشعاع قرار دهند. اما مدیر یک سایت مربوط نقطه نظر دیگری دارد. او معتقد است که سهامداران متوجه شدهاند که بورس در همهجای دنیا بر اساس ضابطه است اما در ایران بخش زیادی از این بازار سرمایه دست حقوقیهای بازار است و سهامداران عادی در آن جایگاهی ندارند و محوریت اصلی بورس روی رابطه است.
در مقابل این صحبتها اما یکی از کارشناس بازار سهام معتقد است که بازار سرمایه به سمت متعادل شدن در حرکت است و از سویی دیگر نیز بازار ارز هم رو به افزایش است، برای همین هم نتیجهگیری میکند که احتمال اینکه سرمایهگذاران بیتکوین به سمت بورس بروند بسیار زیاد است. اما مدیر سایت مزبور نظر دیگری دارد. او اوضاع و احوال رمزارزها را به بورس بیربط میداند و میگوید که اوضاع این حوزه به تغییرات دنیا ربط دارد.
جلب اعتماد اندک از شبکههای اجتماعی
بررسی ها نشان میدهد که با وجود تبلیغات گسترده فعالان این حوزه در شبکههای اجتماعی، خیلی از کاربران شبکههای اجتماعی آنطور که باید و شاید به این حوزه اعتماد ندارند. برای همین هم روش دیگری که فعالان این حوزه مدنظر خود قرار دادهاند و روی آن کار میکنند، بازاریابی دهان به دهان است، که الگوبرداری شده از «گلدکوئست» و دیگر شرکتهای هرمی است.
به همین دلیل، صرافیهای ارزدیجیتال که در ایران مشغول به کار هستند بیشترین درصد مشتری خود را از طریق بازاریابی دهان به دهان پیدا کردهاند. چون میزان اعتماد افراد در تبلیغات حضوری بیشتر از تبلیغات در فضای مجازی است، آن هم برای سرمایهگذاری در حوزهای که دیجیتال است. درست است که بسیاری از این صرافیها در شبکههای اجتماعی مثل اینستاگرام و توییتر و پیامرسان تلگرام فعالیت دارند اما تنها ۸ درصد از مشتریان صرافیهای ارز دیجیتال از طریق اینستاگرام به این صرافیها پیوستهاند و از توییتر هم با وجود تبلیغات گستردهای که در این رابطه انجام دادهاند تنها یک درصد به این صرافیها آمدهاند.
تنوع رمز ارزها
روزنامه همشهری در جدیدترین مطلب خود با عنوان سایه روشن های بازارمتلاطم رمزارز به جز بیت کوین که شناخته شده ترین و گرانترین ارزمجازی در حال حاضر است، از اتریوم به عنوان دومین رمزارز بزرگ دنیا که ارزش واحد آن حدود چهار هزار دلار و دوج کوین، ارز محبوب ایلان ماسک به ارزش واحد کمتر از یک دلار نام برد. در کنار آنها این گزارش نشان می دهد که ارزهای مجازی دیگر با نامهای شیبا اینو، استلار و سایر "آلتکوین" هم نظر سرمایه گذاران را به خود جلب کرده اند. با این حساب، هر شخص حقیقی یا حقوقی بر اساس توان مالی و بازده برآوردی از ارزش این ارزها می تواند در آنها سرمایه گذاری کند که نشاندهنده تنوع و گزینه های مختلف موجود در این بازار جدید است.
ورود ایرانیان به حوزه رمزارزها جدی است؟
وجود این تعداد کاربر در صرافیهای ارز دیجیتال درحالی است که بسیاری از سایتهای صرافی دیجیتال در ایران فیلتر است. نکتهای که مدیر یکی از سایتهای ارز دیجیتال درباره آن میگوید: «برای همین هم مجبور هستیم از درگاه واسطهها فعالیت کنیم که آنها هم بابت این موضوع از ما کارمزد میگیرند.» یکی از کارشناس بازار سهام هم میگوید که با توجه به اینکه این افراد باید با صرافیهای خاصی در ارتباط باشند و حسابهای خاصی در خارج از کشور داشته باشند نمیتوانند بهراحتی وارد این بازار شوند از اینرو خروج پول نیز از سایر بازارها از جمله حوزه بورس به سمت بیتکوین اتفاق نمیافتد.
یک تحلیلگر بازار سرمایه هم تقریبا موافق صحبتهای فوق است و میگوید که شرکتهای کلاهبرداری بسیاری فعالیت هرمی را در قالب رمزارزها انجام میدهند. او همچنین بیان میکند که این نگرانی وجود دارد که سرمایهگذاران بدون آگاهی جذب شرکتهای هرمی شوند و دچار ضرر و زیان شوند، بازنده اصلی سرمایهگذارانی هستند که جذب این شرکتها میشوند.
با وجود این صحبتها اما، مدیر یکی از سایتهای ارز دیجیتال میگوید که در حالحاضر خیلی از مردم در حال ورود به حوزه رمزارزهای دیجیتال هستند. او معتقد است که دنیا در حال حرکت به سمت الکترونیکیشدن است و نسل جوان هم همراه با این موج حرکت میکند.
رقیب دوم- هووی زرد پوست
برخی به تلویح رمزارزها و طلا را هووی یکدیگر می دانند و بر این باورند که سرمایه گذاران در حال کوچ از بازار طلا به بازار ارزدیجیتال هستند. البته این کارشناسان هم به تفاوت نحوه ارزشگذاری این دو دارایی اذعان دارند. کیتکو که به عبارتی جمع حرفه ای های بازار طلاست، به طور هفتگی روند آتی طلا را پیش بینی و اعلام می کند، در حالی که در مورد رمز ارزها این امر صدق نمی کند. ارزش ارزهای دیجیتال مرتبا نوسان می کند و این امر میزان پیش بینی پذیری و استفاده عام ارزهای مجازی در تبادل با سایر داراییها مثل طلا یا زمین و خودرو را با چالش مواجه می سازد.
تفاوت دیگر این دو در میزان و نحوه مبادله است. در حالی که ایلان ماسک اخیرا از پذیرش رمزارز برای خرید خودروهای تسلا خبر داده، برخی از سرمایه داران مشهور مثل بیل گیتس به عنوان موسس مایکروسافت خیلی به ارزهای دیجیتال خوش بین نیستند و مشخص نیست آیا می توان امیدوار بود ارزهای دیجیتال هم مثل یک واحد پولی بتوانند در مبادلات روزانه مورد استفاده قرار بگیرند.
راه جدید دور زدن تحریمها؟
ظاهرا برخی از افراد و نهادهای حاکمیتی با توجه به چشم انداز سیاسی تعامل با دنیای تجارت و با ادای دور زدن تحریم گوشه چشمی به ارزهای دیجیتال دارند. اخیرا یک مقام دولتی در فضای مجازی اظهار داشت که حتی اگر لازم باشد بایستی مردم با نور شمع زندگی کنند تا دولت بتواند رمزارز استخراج نموده و از آن برای دور زدن تحریم استفاده کند. ادعایی که البته تا به حال تایید یا رد نشده است اما برخی اعمال دولت تایید کننده چنین برداشتهایی است.
ارتباط بین مازوت، آلودگی هوا و استخراج رمزارز
زمستان سال گذشته با افشای کلیپ هایی از مزارع استخراج رمزارز که توسط چینی ها اداره میشد و تکذیب اولیه و پذیرش نهایی مساله توسط مقامات دولتی، نهایتا مشخص شد حداقل یک شرکت سرمایه گذاری چینی و ایرانی دست اندرکار استخراج یا ماینینگ رمز ارز در مناطق شمالی و سردسیر ایران هستند. مساله ای که با توجه به خاموشی های اخیر دو باره در معرض توجه ها قرار گرفت. مقامات دولتی هم نهایتا بطوز تلویحی اظهار نمودند که برق تولیدی صرف استخراج رمز ارز گردیده و بجای آن از مازوت برای تولید برق استفاده شده که به تشدید آلودگی برخی کلان شهرها انجامید و بعد از مدتی قضیه مسکوت ماند.
ریسک سرمایه گذاری در رمز ارزها
نسیم نیکلاسطالب، نویسنده کتاب «قویسیاه» به تازگی در صفحه شخصی خود در توییتر سرمایهگذاری در بیتکوین را یک شکست معرفی و اعلام کرده است که در حال فروش بیتکوینهای خود است. او در توییت خود درباره چرایی این موضوع نوشته است که «چون یک ارز هیچوقت نباید پرنوسانتر از چیزی باشد که با آن ارز میخریم و میفروشیم. ما نمیتوانیم کالاها را بر اساس بیتکوین قیمتگذاری کنیم. به همین خاطر سرمایهگذاری در آن حداقل برای مقطع فعلی یک شکست محسوب میشود. این رمزارز توسط عدهای جامعهستیز با دانش اندازه آمیب [موجودات تکسلولی] کنترل میشود.»
یکی دیگر از نکاتی که نسیم نیکلاسطالب در توییت خود به آن اشاره کرده است، قابلیت پولشویی با رمزارزها است. او در همین رابطه نوشته است: «مشکل دیگری که طرفداران بیتکوین متوجه آن نمیشوند این است که جذابیت ارزهای رمزنگاری شده به برخی عدم شفافیتها یعنی توانایی آنها در تسهیل تخلف مالیاتی و پولشویی بستگی دارد. مثلا میتوانید با ذوب مجدد یک سکه طلا ناشناس شوید. اما بیتکوین از پول نقد هم قابلیت ردیابی بیشتری دارد.»
در همین رابطه کارشناس بازار سهام میگوید که اظهارنظر وزیرخزانه داری آمریکا در مورد معاملات بیتکوین آینده این بازار را با ابهامات بسیاری مواجه کرده است. او همچنین در صحبتهایش به شایعات و پشتپرده خرید فروش بیتکوین توسط مدیر شرکت تسلا اشاره و ادعا میکند این موضوع بازار معاملات را برای سرمایهگذاران با اما و اگرهای زیادی روبهرو کرده، این در حالی است که همچنان معلوم نیست معاملات با چه پشتوانهای انجام میشود و در صحبتهایش نتیجهگیری میکند سرمایهگذارانی که جذب این بازار میشوند با ریسکهای متعدد وجبرانناپذیری مواجه میشوند.
برخی از کارشناسان بازار سهام هم نسبت به سرمایهگذاری در حوزه بیتکوین در ایران خیلی خوشبین نیستند. یکی از آنها میگوید: سرمایهگذاری در بیتکوین درایران کار بسیار سختی است، از اینرو بسیاری از سایتهای کلاهبرداری با سواستفاده از این موضوع وضعیت خطرناکی را برای سرمایهگذاران بهوجود میآورند. یکی دیگر از تحلیلگران بازار سرمایه میگوید که آنچه در حالحاضر برای بازار سرمایه خطرناک است، نه بیتکوین و نه بازارهای مالی موازی است، بلکه اقدامات متناقض دولت نسبت به سرمایهگذاران، قیمتهای دستوری، افزایش قیمت حاملهای انرژی،افزایش نرخ مالیات شرکتها، معافیتهای مالیاتی و ممنوعیت صادرات شرکتها در جهت کنترل قیمتها است که باعث میشود سهامداران به بورس بیاعتماد شوند و در جهت خروج سرمایههایشان از این حوزه قدم بردارند.
آموزش، قانونمندی و برنامه ریزی حلقه های مفقوده
در حالی که قبلا برخی ادعا می نمودند استفاده از این ارزها در کنترل نظامهای اقتصادی و دولتها نیست اما اولین سرمقاله ماه می هفته نامه اکونومیست ویژه رمز ارزها منتشر گردیده و با استفاده از واژه خودساختهGovcoins بر روی جلد خود به نقش دولتها در ایجاد یا حمایت از رمزارزها، تغییرات انقلابی ایجاد شده بواسطه فناوری در بازارهای مالی و ظهور بازار یک میلیارد دلاری ارزهای دیجیتال پرداخته است. پس دیگر نمی توان ادعای عدم دخالت یا علاقه دولتها را به بازار جدیدی مثل رمزارزها را پذیرفت.
در ایران، اما، داستان متفاوت است. به نظر ما، فعالیت های حوزه رمز ارز بایستی توسط حاکمیت به رسمیت شناخته شود، بازار رمزارزها قانونمند (regulate) شود و بازیگران آن اعم از استخراج کنندگان یا ماینرها و صرافیهای ارز مجازی تا سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی- اعم از سرمایه گذاران بخش خصوصی، دولتی و حاکمیتی - همگی باید تعیین هویت شوند و نقش آنها و میزان آورده شان شفاف شود. بایستی مشخص شود چه افرادی در این بازار مشغول به فعالیت هستند و اندازه بازار ارزهای دیجیتال چقدر است تا بتوان برای آن در سطح کلان برنامه ریزی کرد. نکته ای که دولتها به دلیل کوتاه بودن عمرشان از آن غافلند پس باید یک تفکر حاکمیتی و کلان و با دید بلند مدت لااقل در این بازار دست بکار شود تا از ضرر وزیان عامه مردم و خروج ارز از کشور جلوگیری و از این فرصت تاریخی بخوبی بهره برداری گردد. این در حالی است که دنیای اقتصاد با بکارگیری واژه کوین گاوی به انتقادات در زمینه رمزارز دولتی پرداخته است.
به نظر می رسد آموزش حلقه مفقوده سرمایه گذاری در ایران بطور عام است، خواه مساله سرمایه گذاری در بورس باشد یا سایر بازارهای موازی یا رمز ارز. هم عامه مردم و هم سرمایه گذاران بایستی در مورد بازارها یا گزینه های مختلف سرمایه گذاری، آموزش ببینند و هم یادبگیرند که پنیر مجانی فقط در تله موش یافت می شود. اصل بنیادین سرمایه گذاری به ارتباط بین بازدهی و ریسک سرمایه گذاری اشاره می کند که هر چه ریسک یک سرمایه گذاری بیشتر باشد، بازده آن هم بیشتر خواهد بود. تمام ارکان حاکمیت بایستی این مساله را بطور مرتب در وسایل ارتباط جمعی به همگان یادآوری کنند تا بازارهای سرمایه گذاری و سرمایه گذاران آگاهانه تصمیم بگیرند و افراد و بازارهای سرمایه گذاری به بلوغ برسند.
خواهشمندیم ما را از نظرات ارزشمند خود آگاه فرمایید.
با سپاس
منابع:
1- روزنامه همشهری، مورخ 19 و 22 اردیبهشت 1400
2- سایت دنیای اقتصاد، اقتصاد آنلاین، نبض بورس و ارز دیجیتال، تاریخهای مختلف
3- مجله اکونومیست، هفته اول ماه می 2021 میلادی
ارسال نظرهای شما :