آی‌تابناک: عکسی که در بالا مشاهده می‌کنید یک تصویر بی‌نظیر را به نمایش می‌گذارد؛ تصویری که بیشتر یک بازسازی هنریperformance art است؛ یا تصویری از یک فیلم علمی تخیلی که یک «ویران‌شهر» آینده را بازسازی می‌کند: یک ابرانسان، با لبخندی بر لب و گام‌هایی مطمئن از کنار جمعیت انبوهی رد می‌شود که به وسیلۀ ابزاری که او برایشان فراهم کرده، مسخ شده اند و به جای واقعیت، همان چیزی را می‌بینند که او می‌خواهد. ابزارها شبیه به چیزی حدفاصل چشم‌بند و افسار هستند و باعث شده‌اند که حتی حضور و عبور این ابرانسان احساس نشود.

اما احتمالاً نیازی به توضیح نیست که این تصویر یک فیلم علمی تخیلی نیست، نمایی از کنفرانس خبری مارک زاکربرگ در کنگرهی  جهانی موبایل در بارسلون است که در حال برگزاریست. در حقیقت، این یک عکس خبری ست که به کنفرانس خبری دیروز متعلق است. در این کنفرانس، زاکربرگ از هدست‌های واقعیت مجازی سامسونگ، مبتکر ترین شرکت جهان استفاده کرد و به حاضران از قصد فیس‌بوک برای استفاده از واقعیت مجازی در حوزه ی شبکه‌های اجتماعی گفت.

وضعیت حاضر، بیننده را به یاد فیلم‌های سیاهی مانند ماتریکس می اندازد که فناوری به سطحی رسیده است که قابلیت تسلط بر مغزها را پیدا کرده و می‌تواند در عین حال که تمام ابعاد زندگیِ نه یک فرد خاص، بلکه کل جامعه را تعیین می‌کند، این توهم را به آن ها بدهد که آزاد هستند و کنترل نمی‌شوند. در حقیقت، بعد ترسناک فناوری های مدرن که این عکس می‌تواند هشداری از صورت‌های ابتدایی آن باشد، این است که با استفاده از آن‌ها می‌توان برای اولین بار در طول تاریخ مدون، نه یک تعداد محدود، بلکه کل انسان‌ها را همزمان مسخ کرد و در تسلط خود نگاه داشت؛ آن‌هم در حالی که آن‌ها هیچ درکی از این استیلا ندارند. این دو مورد، مهم‌ترین وجوه تمایز فناوری‌های ارتباطی عصر حاضر از هرچه پیش از آن هستند.

در هر حال، احتمالاً زاکربرگ که خود شخصاً این عکس را به اشتراک گذاشته است، چنین نگاه ترسناکی به این پدیده نداشته است. لباس جین و تی‌شرت سادۀ او نیز بار تهدید آمیز عکس را از سوی او پایین‌ می‌آورد و او در این عکس، شباهتی به «دارت ویدر» ندارد. ما هم نمی‌توانیم در مورد نگرانی‌هایی که در بالا مطرح شد کاملاً مطمئن و حق به جانب باشیم، اما در هر حال آن دغدغه‌ها پرسش‌های مهمی را مطرح می‌کند که حتماً بایستی به آن‌ها توجه شود. شاید سرانجامِ این رویدادهای تکنولوژیک که چهرۀ جهان ما را تغییر داده‌اند، ماتریکسی نباشد؛ بلکه چیزی شبیه به فیلم «اطلس ابری» (Cloud Atlas) باشد. این مسئله به این بستگی دارد که ما چگونه آن را مدیریت کنیم؛ و منظور از ما، مدیران و دولت‌ها نیست، تک تک شهروند-کاربرهای عصر دیجیتال است.

اقتباس از: TheVerge.com- مورخ 10 اسفند 1394